حلوا حلوای اینترنت در پاستور، زهر تلخ بی‌کیفیتی در خانه‌ها

گلایه کاربران شبکه‌های اجتماعی از سرعت و کیفیت اینترنت در کشور، در هفته اخیر بالا گرفت. تعداد قابل توجهی از کاربران، مشکلات عمده در دسترسی به وب‌سایت‌های داخلی و خارجی را گزارش کرده‌اند. همچنین رصدخانه اینترنتی IODA، با بررسی آی‌پی‌های منحصر به فرد، اختلال‌های گسترده‌ای را در شبکه اینترنت استان‌های تهران، یزد، اردبیل و گیلان ثبت کرده است.

علت کندی اینترنت در هفته اخیر چیست؟

برخی شنیده‌ها حاکی از این است که اختلال‌های هفته گذشته، به دلیل تلاش دولت برای شکستن «فرگمنت»  بوده است. فرگمنت، یکی از رایج‌ترین شیو‌ه‌های این روز‌ها برای دور زدن فیلترینگ و جایگزینی مناسب برای فیلترشکن‌های پولی و گران‌قیمت است. اختلال گسترده در اینترنت سراسری یک‌بار نیز در فرایند ایجاد اختلال در سرور‌های فیلترشکن‌های رایگان تجربه شده بود. از این جهت، عید نیست که اختلال‌های هفته پیش نیز به تلاش‌ها برای شکستن فرگمنت مرتبط باشد.

سقوط روزافزون نام ایران در رتبه‌بندی‌های جهانی نیز به زبان دیگری از وخیم‌تر شدن وضعیت اینترنت ایران حکایت می‌کند. داده‌های Speed Test نشان می‌دهد که رتبه ایران در سرعت اینترنت همراه، با سقوط دو پله‌ای به ۷۵ رسیده و سرعت اینترنت ثابت، پس از اوگاندا و پیش از الجزایر، در جایگاه ۱۵۶ قرار دارد.

جهانِ آرامِ پاستور...

جهان مسوولان، اما جهان دیگر است. در جهان «عیسی زارع‌پور»، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم، عملکرد اپراتور‌های اینترنت در افزایش ۳۰درصدی سرعت، «قابل قبول» است و پهنای باند در دولت ابراهیم رئیسی دو برابر شده است. در دنیای رییس دولت نیز، دسترسی ۷ میلیون و ۵۰۰هزار نفر به فیبر نوری، دستاورد بزرگ دولت است و تنها چالشِ موجود، «گرفته‌شدن حال گیمر»‌ها وسط بازی‌های آنلاین است!

در دنیای حقیقی، اما همه‌چیز رنگ دیگری به خود می‌گیرد. رنگی که به چشم مقامات دولت رئیسی خوش نمی‌آید و از هیچ تلاشی برای لاپوشانی اش دریغ نمی‌شود. در دنیای حقیقی، سایت iranfftx وزارت ارتباطات نشان می‌دهد که تنها ۱۵۶هزار کاربر فیبر نوری در ۳ سال گذشته ۲۰۰هزار کاربر قبلی اضافه شده است. در واقعیت، محدودیت‌های اعمال‌شده بر اینترنت کشور در ۳ سال اخیر، رکورد تمام دوره‌های پیش از خود را شکسته است. به طوری که در عمل، دسترسی به «هیچ» پلتفرم کاربردی و پرکاربر بدون روشن کردن فیلترشکن ممکن نیست.

تیر خلاص به فضای کسب و کار

اعمال محدودیت‌های تاریخی در دولت سیزدهم، اما نه تنها استفاده کاربران را از پلتفرم‌های بین‌المللی کاهش نداد بلکه یک زیان مالی تاریخی را نیز به ارمغان آورد. در پی قطعی‌های گسترده و فرمایشی در پاییز و زمستان ۱۴۰۱، بازار آنلاین ایران با حدود ۳۰۰ هزار فروشگاه و ۹ میلیون نفر متصدی تعطیل شد. نت بلاکس در آن زمان اعلام کرد که قطعی اینترنت در ایران ساعتی یک و نیم میلیون دلار معادل ۴۵ میلیارد تومان زیان اقتصادی به کشور وارد کرد. به عبارت بهتر، اقتصاد ایران رقمی معادل ۱۱ هزار میلیارد دلار متضرر شد.

عملکرد دولت رئیسی در حوزه اینترنت تالی فاسد دیگری نیز داشته است: سرریز سود‌های میلیاردی به جیب مافیای فیلترشکن. افزایش فیلترینگ، به ویژه بعد از اعتراضات خیابانی ۱۴۰۱، میزان استفاده از فیلترشکن‌ها را نیز به اوج خود رساند. تا جایی که «حسین اسلامی»، رئیس پیشین هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، هفته گذشته گفت: «گردش مالی این کسب‌وکار به اندازه گردش مالی یک اپراتور اینترنت است».

وخامت وضعیت اینترنت در ماه‌های اخیر آنقدر بیخ پیدا کرده که صدای طرفداران دولت را نیز درآورده است. با این وجود، اما مسوولان دولت سعی دارند با آمارسازی، طومار دستاورد‌های به‌دست‌نیامده را بلندبالاتر کنند.